ប្រវត្តិប្រាសាទអង្គរវត្ត​

អង្គរវត្តស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបនគរវត្ដជាស្នាដៃ ដ៏ធំចំបងអស្ចារ្យ របស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័ន ទី២ ដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញ រន្ទឺសុះសាយ ទៅគ្រប់ទិសទី មិនតែប៉ុណ្ណោះ ប្រាសាទនគរ វត្ដក៏ជារូប ភាពតំនាង ប្រទេសជាតិខ្មែរផងដែរ។ នគរវត្ដមានកសិណ រឺគូទឹកព័ទ្ធជុំ វិញប្រហែល ជា១៦គ.ម ចំនែកកសិណពិត ប្រាកដរបស់ ប្រាសាទមានបណ្តោយប្រវែង ១៥០០ម x ទទឹង១៣០០មលើ២០០មផ្លូវធំដើរចូល ពីទិសខាង លិចទៅដល់ ប្រាសាទកណ្តាលមានប្រវែង២៥០មឯកំពូល កណ្ដាលខ្ពស់ ធំជាងគេបំផុត របស់នគរវត្ដ មានកំពស់៦៥ម។ ប្រាសាទអង្គរវត្តមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគខាង ជើងនៃក្រុងសៀមរាបក្នុង ស្រុកសៀម រាបមានចំងាយ៧គ.ម ពីទីរួមខេត្តតាមផ្លូវកូម៉ៃឬផ្លូវសាលដឺហ្គោល។ ​ ប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុង បញ្ជីបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោករបស់អង្កការយូនីស្កូនៅឆ្នាំ១៩៩២។ ប្រាសាទអង្គរវត្តត្រូវ បានរកឃើញ ឡើងវិញ ដោយ ប្រវត្តិវិទូបារាំងលោកហង់រី ម៉ូហូ នៅឆ្នាំ១៨៦០។

ស្ថាបត្យកម្ម

ប្រាសាទអង្គរវត្តបានសាងសង់ នៅដើមសតវត្សរ៍ទី​១២ ដោយព្រះបាទ​ ព្រះបាទសូរយ្យវរ្ម័នទី២ (១១១៣-១១៥០) ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយព្រះវិស្ណុ ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទនេះមានលក្ខណៈ ល្អវិចិត្រនិងបង្ហាញនូវ សិល្បៈខ្មែរដ៏អស្ចារ្យដល់កំពូល។ បើតាមលោកហ្សែសឺដែសប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺតំ ណាងអោយពិភពលោក។ ប្រាង្គកណ្តាលតំណាងអោយភ្នំ ព្រះសុមេរុដែលស្ថិតនៅកណ្តាល ពិភពលោក។ ប្រាង្គទាំង៥តំណាងអោយកំពូលភ្នំព្រះសុមេរុ ដែលជាជាយផែនដីនិងគូទឹកព័ទ្ធ ជុំវិញប្រាសាទគឺជាសមុទ្រដែលព័ទ្ធជុំវិញ។ ប្រាសាទអង្គរវត្តមានឈ្មោះ ដើមថាប្រាសាទបរមវិស្ណុ លោក។ ប៉ុន្តែការវិវត្តន៍នៃឈ្មោះអង្គរវត្តនេះ អាចត្រូវបានគេយកតាមប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ស្លាកស្នាមដំបូងគឺ មាននៅសតវត្សរ៍ទី១៦។ ជាការពិតណាស់ប្រាសាទនេះបាន ក្លាយទៅជា កន្លែងពុទ្ធសា សនាដ៏ល្បីល្បាញមួយ។ តាមសិលាចារិកនៅសតវត្សរ៍ទី ១៦ ឈ្មោះនៃប្រាសាទអង្គរវត្តគឺព្រះម ហានគរឥន្រ្ទប្រត្ថព្រះពិស្ណុលោក (ឥន្រ្ទប្រត្ថ ជាភាសាសំស្រ្កឹតហើយបាន ក្លាយទៅជាភាសាបាលី ឥន្ទបត្ថ បញ្ជាក់ទៅលើការឆ្លងពីព្រហ្មមញ្ញសាសនា ទៅព្រះពុទ្ធសាសនា ​ ពាក្យឥន្រ្ទប្រត្ថ មានន័យថា ទីក្រុងរបស់ព្រះឥន្ទ ។ក្នុងព្រហ្មមញ្ញសាសនា គេជឿថាព្រះឥន្ទមានទីកន្លែននៅលើដី។ ពាក្យនេះជាក ន្លែងសំរាប់ គោរពបូជា។ ឧទាហរណ៍ដូចជាវត្តទាំងពីរនៅក្នុង ប្រាសាទអង្គរវត្តមានឈ្មោះថា ឥន្ទបត្ថបុរីខាងត្បូង និង ឥន្ទបត្ថបុរីខាងជើង ។ ការហៅទៅលើឈ្មោះថាពិស្ណុលោក គឺសំរាប់រំលឹក ទៅដល់ មរណៈនាមរបស់ស្តេច ដែលបានកសាងប្រាសាទនេះ គឺ បរមវិស្ណុលោក រីឯ ស្រីសុធរ ជាការហៅដើម្បីរំលឹកឡើងវិញ ទៅលើឈ្មោះទីក្រុងចាស់នៅអង្គរ ឈ្មោះថា ស្រីយសោថបុរ ។) ហើយ មួយចំនែកទៀតនៅសតវត្យរ៍ទី ១៧ ហៅថាឥន្ទបត្ថម្ភានគរ ស្រីសុធរវពិស្ណុលោក ។ចំនែកឈ្មោះ ថាអង្គរវត្ត គឺជាឈ្មោះសាមញ្ញសំរាប់កំណត់បូជនីយដ្ឋាននេះ។ ចំពោះប្រជាជន ខ្មែរពិសេសអ្នករស់នៅ ខេត្តសៀមរាបច្រើនហៅឈ្មោះរួមមួយគឺអង្គរវត្តតូច។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនិពន្ធអឺរ៉ុប ទាំងអស់បានកំណត់ហៅឈ្មោះរួមមួយគឺ​ អង្គរវត្ត។ ប្រាសាទអង្គរមានកម្ពស់ ៦៥ម៉ែត្រ មានក្រលាផ្ទៃ ប្រហែល២០០ហិចតា រាងចតុកោណ ដែលកំណត់ដោយកំពែងព័ទ្ធជុំវិញ និង គូទឹកដែលមានទទឹង ២០០ម៉ែត្រ បរិវេណនៃកំពែងគឺមានប្រវែងប្រហែល៥,៥គ.ម។ផ្លូវចូលធ្វើអំពីថ្មភក់ មានប្រវែងបណ្តោយ ២៥០ម៉ែត្រនិងទទឹង១២ម៉ែត្រ។ ដោយសារតែទំហំដ៏ធំនិងស្ថាបត្យ កម្មដ៏អស្ចារ្យនេះមានមនុស្សមួយ ចំនួន គិតថា ​​​ប្រាសាទអង្គរវត្តមិនមែនជាស្នាដៃរបស់ មនុស្សទេគឺជាស្នាដៃរបស់អាទិទេព។